Znaczenie wczesnego rozpoznawania choroby.

W Polsce, według szacunkowych badań Alzheimer Europe z 2014 r., mieliśmy 501 092 osób z otępieniem, z czego 310 000 żyjących z chorobą Alzheimera. Dziś jest ich więcej, ponieważ polskie społeczeństwo bardzo szybko się starzeje. Szacuje się, że już w 2025 r. liczba osób żyjących w Polsce z otępieniem będzie wynosić ponad 650 tys., a w roku 2050 ponad 1 milion. Największa grupa tych pacjentów są to osoby, których otępienie jest spowodowane przez chorobę Alzheimera.
Badania prowadzone przez Alzheimer Europe w 2017 r. dotyczyły pacjentów i opiekunów, których pytano, jak oceniają stopień zaangażowania państwa w rozpoznanie, leczenie i opiekę nad pacjentem. Polska, w ocenie opiekunów, znalazła się na 27. miejscu, z wynikiem 30%. Pierwsze pięć miejsc zajęły kolejno następujące kraje: Finlandia 75%, Anglia 72%, Holandia 71%, Niemcy i Szkocja po 69%.

Jak wygląda droga do rozpoznania i dlaczego ważne jest, żeby chory miał postawioną diagnozę jak najszybciej.

Pacjent trafia do lekarza pierwszego kontaktu, który powinien podjąć decyzję, żeby nie zbagatelizować skarg chorego i żeby móc zasięgnąć pomocy lekarza specjalisty: neurologa, psychiatry, coraz częściej geriatry a w początkowej fazie choroby niezbędne jest także badanie psychologiczne. Kiedy rozpoznanie zostanie postawione, chory wraca do lekarza pierwszego kontaktu, który będzie dalej prowadził leczenie. Wywiad, który powinien przeprowadzić lekarz pierwszego kontaktu powinien być wywiadem w oparciu o rozmowę z rodziną. Jeśli chory idzie sam do lekarza i ktoś z boku nie zwróci uwagi lekarza, że coś się dzieje, lekarz bardzo często nie dowie się, że jest jakiś problem.

Ważne jest, żeby lekarz oceniał nie tyle pamięć, co starał się za każdym razem ocenić, jak chory funkcjonuje w życiu codziennym.

Często rozpoznanie otępienia jest utrudnione przez podejrzenie depresji u pacjenta.
Wielu pacjentów w podeszłym wieku w Polsce to smutni, przygnębieni ludzie, ich sytuacja jest bardzo trudna, a więc rozpoznanie, czy to depresja, czy początki otępienia, nie zawsze jest łatwe, a należy to zrobić jak najszybciej, żeby choremu pomóc.

Testy przesiewowe to tylko dwa stosunkowo proste badania: test zegara i skala Mini-Mental State Examination. Ale nie tylko w Polsce lekarz pierwszego kontaktu ich nie wykonuje. Nie wykonują ich także niektórzy lekarze pierwszego kontaktu w różnych krajach świata i Europy.
Idealna sytuacja byłaby wtedy, kiedy robiłby to lekarz POZ. Są to łatwe czynności, ale ciągle jeszcze badania przesiewowe tylko w najzamożniejszych krajach mają walor powszechności.

Poza wykonaniem prostych testów przesiewowych powinno się wykonać badanie neuroobrazowe. Tomografia komputerowa to badanie, które wykluczy inne przyczyny otępienia.

Dlaczego należy rozpoznawać chorobę Alzheimera, chociaż nie dysponujemy lekiem przyczynowym? Otóż:

• użycie dostępnych leków objawowych „spowalnia” przebieg choroby,
• rodziny znając rozpoznanie szybciej „leczą” pojawiające się objawy psychotyczne,
• wiedza o chorobie może poprawić jakość życia chorego,
• dostępne leczenie obniża koszty opieki nad chorym,
• wiedza o chorobie pozwoli zaplanować przyszłe działania zdrowotne i finansowe,
• w chwili pojawienia się oczekiwanego leku będą wyselekcjonowani chorzy, którzy będą mogli go dostać w krótkim czasie.

Mamy jeszcze nie w pełni skuteczne leki objawowe, niemniej jednak w pewnym procencie łagodzą one przebieg choroby i im wcześniej się je włączy, tym ich działanie jest korzystniejsze.
Ważne jest to, że dziwne zachowania chorego przestaną być dla rodziny zagadką, bo będzie wiedziała, że trzeba szukać pomocy psychiatry, wsparcia opiekuna i że to nie jest jedynie dziwaczne zachowanie, lecz przejaw toczącej się, postępującej, poważnej choroby.

Dzięki wczesnemu rozpoznaniu i właściwej opiece pacjent będzie mógł dłużej pozostać w domu i tym samym opóźni się umieszczenie go w domu opieki.

źródło:

https://www.rpo.gov.pl
Prof. Maria Barcikowska – Znaczenie wczesnego rozpoznawania choroby – „Diagnoza, leczenie, opieka i dobre praktyki w chorobach otępiennych” – ustalenia konferencji Rzecznika Praw Obywatelskich i organizacji alzheimerowskich, Warszawa 2020.